CMENTARZ WOJSKOWY W LUBLIŃCU

1. Cmentarz założony obok koszar na pocz. XX wieku. Początkowo chowano na nim żołnierzy niemieckich poległych podczas I wojny światowej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości stał się miejscem pochówku powstańców śląskich.

Po wkroczeniu do Lublińca 74 Pułku Piechoty - 26 czerwca 1922r., opiekę nad cmentarzem objął kapelan pułku - ksiądz Jan Szymała. Miejsce to, w okresie II RP, funkcjonowało pod nazwą cmentarza garnizonowego. Do 1939r. na cmentarzu odbywały się pochówki żołnierzy 74 Pułku Piechoty, oraz ich rodzin.

Tutaj też spoczął pierwszy starosta lubliniecki Kazimierz Niegolewski wraz z małżonką Wiktorią.

Po wybuchu II wojny światowej, w pierwszych dniach września 1939r na cmentarzu spoczęli bohaterowie z września 1939 r. - żołnierze 74 Pułku Piechoty (w tym zastępca dowódcy GPP ppłk. Stanisław Wilimowski)

W czasie wojny na terenie cmentarza chowano również żołnierzy Wermachtu a następnie Armii Czerwonej.

 Ostatnim żołnierzem pochowanym na cmentarzu wojskowym był saper Marian Konon, z 6 Samodzielnego Batalionu Inżynieryjnego KBWW, który zginał w Sadowiu podczas rozbrajania niewypału - w 20 kwietnia 1961r.

2. Dla upamiętnienia poległych w walkach o Polskę na terenie cmentarza wznoszono pomniki – grobowce.

• 29 października 1922r. odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika na grobie Powstańców Śląskich. Na pomniku umieszczono napis "Poległym Bohaterom trzeciego Powstania o wolność ziemi śląskiej Wdzięczni Rodacy - Lubliniec 1921r."

• W 1925r. zostało ufundowane przez Wiktorię Niegolewską mauzoleum na cześć jej męża Kazimierza – pierwszego starostę lublinieckiego i zasłużonego działacza niepodległościowego. Mauzoleum było jednocześnie miejscem pamięci o poległych za wolność Górnego Śląska. Przypominał o tym widniejący na nim napis "KU PAMIĘCI ZMARŁYCH I POLEGŁYCH ZA WOLNOŚĆ I POLSKOŚĆ GÓRNEGO ŚLĄSKA". Na pomniku znalazła się płyta z brązu, odlana w Paryżu według modelu rzeźbiarza i malarza Wacława Szymanowskiego (autora między innymi pomnika Chopina w Warszawie). Wizerunek przedstawiał śp. Kazimierza Niegolewskiego, do którego garną się dzieci, lud śląski wiejski i robotniczy. Nad wieżą kościoła i nad kominami widać było pełne symboliki słońce wolności.

Pomnik został zniszczony przez Niemców w czasie II wojny światowej. (Obecnie pamięć o Kazimierzu Niegolewskim jest zaznaczona pękniętą płytą. )

• 26 lipca 1936r. na miejscu starego pomnika Powstańców Śląskich - odsłonięto nowy pomnik. Uroczystości poświęcenia pomnika związane były z 15 rocznicą wybuchu III Powstania Śląskiego. On również został zniszczony w czasie wojny.

• Po II wojnie światowej, 18 listopada 1945r. został poświęcony nowy pomnik gdzie pochowano ekshumowanych żołnierzy i powstańców. Wraz z pułkownikiem Wilimowskim w grobie przed pomnikiem złożono szczątki starosty Niegolewskiego oraz żołnierzy 74 GPP poległych we wrześniu 1939r. a pochowanych na cmentarzu garnizonowym.

• Historia powstania obecnie stojącego pomnika sięga początku lat 80-tych. Wtedy to za sprawą ówczesnych władz, kombatantów i rodzin 74 GPP, a także lub przede wszystkim Bronisławy Wilimowskiej, podjęto starania o budowę nowego miejsca pamięci na cmentarzu wojskowym. Prace nad pomnikiem nie ograniczały się tylko do samego miejsca pamięci/grobowca, ale i jego otoczenia. Za sprawą pani architekt inż. Ewy Partykiewicz zmieniono oś cmentarza - dołączając za zgodą gminy ewangelickiej, pozostałości po cmentarzu ewangelickim. Utworzono wejście od ulicy ks. Pawła Rogowskiego (wcześniej było ono od ulicy Pawła Stalmacha), z którego wytyczono, przez cmentarz ewangelicki drogę do mającego powstać nowego pomnika.

1 września 1983r. dokonano uroczystego odsłonięcia "Pomnika Żołnierzy Wojska Polskiego i Powstańców Śląskich w Lublińcu" Są to dwa bloki skalne, jeden z wizerunkiem orderu wojennego Virtuti Militari i drugi z wizerunkiem krzyża i datami 1921-1939 i 1945. Poniżej znajdują się tablice inskrypcyjne z nazwiskami osób pochowanych w mogile.

Autorkami pomnika były córki płk. Wilimowskiego: Łucja Skomorowska-Wilimowska i Jadwiga Skomorowska oraz Halina Dąbrowska 

NA PODSTAWIE:

http://historialubliniec.slask.pl/index.php/cmentarz-wojskowy-w-lublincu